Жаңалықтар

———————————————————————————————————————————————————

———————————————————————————————————————————————————

———————————————————————————————————————————————————

Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 57-ші сессиясы Төрағасының Каспий-Арал бассейні экожүйесін қайта жаңғырту және Су тасқынын басқару халықаралық қорының негізін қалаушымен кездесуі.

Астана, 2023 жылғы 27-28 қарашада Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 57-сессиясының төрағасы Ян Каван мырзаның Каспий-Арал бассейні экожүйесін қайта жаңғырту және Су тасқынын басқару халықаралық қорының (бұдан әрі – Қор) негізін қалаушы Жанболат Надыровпен Республиканың су ресурстары экожүйесін қайта жаңғырту және ішкі игеру мәселелері бойынша кездесуі өтті. Кездесуге Мемлекет басшысының халыққа үндеуін іске асыру аясында қор бастамашы болды.

ICABER-FM қайырымдылық қоры (Каспий-Арал бассейнінің экожүйесін қайта жаңғырту және Су тасқынын басқару халықаралық қоры) Каспий және Арал бассейндерінің экожүйелерін құтқару және өңірдегі су тасқынының салдарын барынша азайту үшін құрылған.

Арал теңізінің жойылуы – әлем тарихындағы ең қиратушы антропогендік апаттардың бірі. Кемелердің тот басқан сүйектері мен көкжиекке кететін тұздық алқаптары бір кездері теңіз толқындары жасырған жерде.

Теңiздiң қурауы өңiрдiң климатына терiс әсер еттi, бұрынғы жағалау шегiнен 100 км қашықтықта ауа райы неғұрлым құрғақ және ыстық, қыс – неғұрлым суық және ұзақ болды. Бұрынғы теңіз түбінің құрғатылған бөлігінен жел көп мөлшерде жақын маңдағы өңірлерге теңіз тұздарынан, пестицидтерден және басқа химикаттардан тұратын шаң шығарылады. ( https://icaber.kz/ )

Кездесуде Ян Каван мырза Каспий-Арал бассейнінің экожүйесін қайта жаңғырту және Су тасқынын басқару халықаралық қорының амбассадоры болып бекітілді.

– «Мен үшін бұл ерекше сәт және мен ICABER-FM қайырымдылық қорының (Каспий-Арал бассейні экожүйесін қайта жаңғырту және Су тасқынын басқару халықаралық қоры) амбассадоры болуға мүмкіндік берілгенімен мақтанамын.

Менің міндетім – Қорды халықаралық деңгейде неғұрлым танымал ету және әлемнің түкпір-түкпірінен әлеуметтік жауапты серіктестерді тарту. Мен Қазақстан өзінің бай және бірегей табиғатымен бірлесіп, экологиялық проблемаларды шешу үшін тамаша тұғырнама болып табылады деп санаймын.

Бұдан басқа, осы бірлескен күш-жігердің арқасында біз қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму саласында елеулі нәтижелерге қол жеткізе аламыз. » – деді Ян Каван мырза өз сөзінде.

Сондай-ақ Торғай өзеніне, Шалқартеңіз көліне және одан әрі Арал теңізіне жіберу арқылы Есіл өзенінің тасқын суларын игеру, Балқаш көліндегі, Шу және Сырдария өзендеріндегі және одан әрі Арал теңізіндегі су деңгейін ұстап тұру арқылы Ертіс өзенінің тасқын суларын игеру, сондай-ақ Арал теңізіне су тасқынын игеру, тасқын суларды барынша игеру үшін гидротехникалық құрылыстар (бөгеттер/бөгеттер, су қоймалары, арналар және т.б.) сияқты тақырыптар талқыланды

Қордың бастамасы бойынша 8.10.2023 жылдан 13.10.2023 жылға дейін Қазақ су шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының «Су ресурстарын басқару» бөлімінің меңгерушісі, профессор Оразхан Қарлыхановтың басшылығымен мақсаты табиғи ресурстарды қорғау болып табылатын Қазақстанның оңтүстігіне солтүстік өзендердің ағынын ауыстыру трассасын алдын ала зерттеу ұйымдастырылды өңірдің экожүйелерін қалпына келтіру және қорғау, биоәртүрлілікті қалпына келтіру, су ресурстарын жақсарту және флора мен фаунаны сақтау.

– «Бұл жоба қоршаған ортаға әсерін мұқият жоспарлау мен бағалауды талап ететін күрделі зерттеу және инженерлік жоба болып табылады. Жобаны ғылыми негіздеу үшін біз Қазақстандағы жалғыз ғылыми-зерттеу институты – «ҚазҒЗҒЗИ» ЖШС (Қазақ су шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты) тартқан болатынбыз «, – деп түсіндірді Жанболат Надыров.

Тараптар барлық маңызды мәселелер бойынша одан әрі белсенді өзара іс-қимыл жасауға келісті, бұл су ресурстары саласындағы осы серіктестіктің стратегиялық маңызын көрсетеді.

———————————————————————————————————————————————————

Солтүстік өзендердің ағынының Қазақстанның оңтүстігіне ішкі ауысу жолын барлау-барлау үшін Торғай – Ырғыз – Сырдария өзендерінің бағыты бойынша саяхат жоспары

Барлау түсіріліміне гидрографиялық және картографиялық материалдармен танысу арқылы өзендерді және олардың бассейндерін зерттеу, жағалауларды, жайылмаларды, өзен арналарын және өзендегі құрылыстарды сипаттай отырып, өзендердің маршруттық түсірілімдері; өткен су тасқыны немесе ескілерді зерттеу нәтижесінде ең жоғары тарихи деңгей белгілерін белгілеу; жоспарланған трассалардың орнын таңдау; далалық материалдарды өңдеу, сонымен қатар өзен аңғарының талвег, сай, беткейлері, гидрографиялық желісі, оның қоректену жағдайлары, өсімдіктері, топырақтары және т.б.

Сауалнама нәтижесі. Бере отырып, гидрография, гидрология және өткiзу арнасы бойындағы қолданыстағы өзен желiсiнiң ағымдағы жай-күйi, инфрақұрылымы, су ағынындағы бар кедергілер, көлдер жүйелері мен жасанды гидротехникалық құрылыстар, іргелес аумақтардың ауыл шаруашылығын дамыту туралы мәліметтер алынады. солтүстік өзендердің ағынын Оңтүстік Қазақстанға – Сырдария өзені мен Кіші Арал бассейніне ауыстыру жобасын іске асыру мүмкіндігі туралы қорытынды. Сондай-ақ, геологиялық, гидрогеологиялық және топографиялық зерттеулерді, техникалық-экономикалық негіздемені және ағынды берудің жобалық-сметалық құжаттамасын әзірлеуді қамтитын зерттеулерді кезең-кезеңімен жүзеге асыру бойынша техникалық тапсырманың жобасы негізделеді.